Published 2025-01-28
Copyright (c) 2025 Paulina Forma (Author)

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
How to Cite
Abstract
The issue of competences, including digital competences, is highly significant today as it relates to individual functioning. Research focused on identifying the determinants of competences and analyzing the effects of these influences is justified, necessary, and pedagogically and socially warranted. Digital (IT) competences intersect with informational, communicative, creative, and moral competences and are essential for everyone in today’s world. Increasingly, the creators of educational and upbringing processes (parents, teachers) who assist their charges in learning about the world and other people are consciously and responsibly utilizing new technologies, teaching media literacy, and guiding the use of information sources. It is worth noting that contemporary interdisciplinary discourse[1] points to the implications of emerging research and descriptive perspectives, forming a basis for developing recommendations.
[1] W. Król-Gierat, V. Savić, The diverse linguistic attainment and attitude development of children learning English as a foreign language in inclusive classes, ,,Studia Pedagogiczne, Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne”, t. 42, 2023, p. 261.
Downloads
References
- Almerich, G., Orellana, N., Suárez-Rodríguez, J., & Díaz-García, I. (2016). Teachers’ information and communication technology competences: A structural approach. ,,Computers & Education”, 100.
- Aronson, E., Wilson, T. D., & Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna: serce i umysł. Zysk i S-ka Wydawnictwo.
- Buheji, M., & Buheji, A. (2020). Planning competency in the new Normal–employability competency in post-COVID-19 pandemic. ,,International Journal of Human Resource Studies”, 10(2).
- Cieślar, N., & Samsel-Opalla, J. (2010). Pojęcie kompetencji kluczowych w Podstawie programowej. ,,Nauczyciel i Szkoła”, 1.
- Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Wydawnictwo Edytor.
- Derwik, P., Hellström, D., & Karlsson, S. (2016). Manager competences in logistics and supply chain practice. ,,Journal of Business Research”, 69(11).
- Dubisz, S. (red.). (2006). Uniwersalny Słownik Języka Polskiego. Wydawnictwo PWN.
- Dudel, B. (2015). Uczniowskie koncepcje uczenia się matematyki. Jak trzecioklasiści widzą swoją edukację matematyczną? W: J. Uszyńska-Jarmoc & M. Bilewicz (red.), Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Wydawnictwo Akademickie Żak.
- Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, ZALECENIE RADY z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie; https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=en [dostęp 25.05.2024].
- Eco, U. (2005). Nowe środki masowego przekazu a przyszłość książki, W: M. Hopfinger (red.), Nowe media w komunikacji w XX wieku, Wydawnictwo Oficyna Naukowa.
- Eurydice. (2012). Rozwijanie kompetencji kluczowych w szkołach w Europie: wyzwania i szanse dla polityki edukacyjnej. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
- Gadomska, A., Morusiewicz, R., & Krajka J. (2012). Kształtowanie kompetencji kluczowych w e-learningu jako sposób na indywidualizację nauczania języka obcego. W: J. Knieja & S. Piotrowski (red.), Nauczanie języka obcego a specyficzne potrzeby uczących się. O kompetencjach, motywowaniu i strategiach. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
- Głoskowska-Sałdatow, M. (2015). Ocena sposobów motywowania uczniów stosowanych przez nauczycieli klas I-III w kontekście rozwijania kompetencji uczenia się. W: J. Uszyńska-Jarmoc & M. Bilewicz (red.), Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Wydawnictwo Akademickie Żak.
- Gordon, J., Halász, G., Krawczyk, M., Leney, T., Michel, A., Pepper, D., ... & Wiśniewski, J. (2009). Key competences in Europe: Opening doors for lifelong learners across the school curriculum and teacher education. CASE Network Reports, 87.
- Górowska-Fells, M., Płatos, B., & Rybińska A. (2018). Kompetencje kluczowe uczniów w międzynarodowych raportach i badaniach. W: S. M. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
- Guzik, B. (2003). Powinnościowy model języka w dyskursie edukacyjnym. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
- Halász, G., & Michel, A. (2011). Key Competences in Europe: interpretation, policy formulation and implementation. ,,European Journal of Education”, 46(3).
- Hilgard, E. R. (1967). Wprowadzenie do psychologii. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
- Kalinowska, A. (2010). Pozwólmy dzieciom działać. Mity i fakty o rozwijaniu myślenia matematycznego. Centralna Komisja Egzaminacyjna.
- Kalinowska, A. (2019). Studenckie koncepcje potoczne o edukacji matematycznej w klasach początkowych. Wydawnictwo Adam Marszałek.
- Konarski, S. (2006). Kluczowe znaczenie kompetencji społeczno-psychologicznych we współczesnych koncepcjach i praktyce systemów edukacji ekonomistów i menedżerów. W: S. Konarski (red.), Kompetencje społeczno-psychologiczne ekonomistów i menedżerów. Teoria. Badania. Edukacja. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
- Król-Gierat, W., Savic W (2023). The diverse linguistic attainment and attitude development of children learning English as a foreign language in inclusive classes, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne”, 42
- Lambrechts, W., & Van Petegem, P. (2016). The interrelations between competences for sustainable development and research competences. ,,International Journal of Sustainability in Higher Education”, 17(6).
- Małgorzewicz, A. (2014). Językowe i niejęzykowe kompetencje tłumacza. Próba zdefiniowania celów translodydaktyki akademickiej. ,,Lingwistyka Stosowana”, 11.
- Miąso, J. Kompetencje medialne jako strategiczne i kluczowe kompetencje każdego człowieka w społeczeństwie informacyjnym, medialnym, sieciowym; https://pracownik.kul.pl/files/83913/public/dem/miaso.pdf [dostęp 25.07.2024].
- Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. (2014). Społeczeństwo informacyjne w liczbach; https://www.gov.pl/attachment/3481e216-ec1e-4727-8442-253646a56c02 [dostęp 17.06.2024].
- Ministerstwo Cyfryzacji. Kompetencje cyfrowe; https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/kompetencje-cyfrowe [dostęp 17.06.2024].
- Nowak-Łojewska, A. (2020). Kompetencje kluczowe w edukacji dzieci: od deklaracji do realizacji. ,,Rocznik Lubuski”, 46(1).
- Okoń, W. (1992). Słownik pedagogiczny. PWN.
- Okońska-Walkowicz, A., Plebańska, M., & Szaleniec, H. (2009). O kompetencjach kluczowych, e-learningu i metodzie projektów. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
- Pankowska, D. (2017). Kompetencje nauczycielskie–próba syntezy (projekt autorski). ,,Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, 35(3).
- Pepper, D. (2011). Assessing key competences across the curriculum—and Europe. ,,European Journal of Education”, 46(3).
- Piotrowska, L. (2019). Od kompetencji kluczowych do kluczowych procedur. Centrum Edukacji Obywatelskiej.
- Piróg, D. (2015). Kompetencje z zakresu przedsiębiorczości: rozważania teoretyczne i ich ilustracje w obszarze szkolnictwa wyższego. ,,Przedsiębiorczość-Edukacja”, 11.
- Plecka, D., Turska-Kawa, A., & Wojtasik, W. (2013). Obywatelskie kompetencje polityczne. ,,Kultura i Edukacja”, 3(96).
- Poteralski, J. (2017). Systemowe wsparcie kompetencji kluczowych dla oświaty w perspektywie 2014-2020. ,,Studia Ekonomiczne”, 310.
- Program rozwoju kompetencji cyfrowych do roku 2030, projekt. (2019); https://docplayer.pl/190215528-Program-rozwoju-kompetencji-cyfrowych-do-roku-2030.html [dostęp 22.06.2024].
- Ramowy katalog kompetencji cyfrowych. (2016); https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/9068/Ramowy_katalog_kompetencji_cyfrowych_Fra.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp 22.06.2024].
- Reber, A. (2000). Słownik psychologii. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Rogozińska, K. & Winiarczyk, A. (2019). Multimedialne przedszkole. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.
- Rogozińska-Pawełczyk, A. (2006). Kompetencje w organizacji. ,,Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”. 199.
- Rutkowiak, J. (1986). Metodologiczna sytuacja pedagogiki a modele kształcenia nauczycieli. ,,Ruch Pedagogiczny”, 3 i 5-6.
- Sijko, K. (2014). Kompetencje komputerowe i informacyjne młodzieży w Polsce. Raport z międzynarodowego badania kompetencji komputerowych i informacyjnych ICILS 2013. Instytut Badań Edukacyjnych.
- Skweres-Kuchta, M. (2017). Inwestycja w rozwój kompetencji kluczowych wśród dzieci i młodzieży – studium przypadku. ,,Ekonomiczne Problemy Usług”, 4(129).
- Solarczyk-Szwec, H., Kopińska, V., & Matusiak, A. (2016). Kompetencje społeczne na wejściu w dorosłość. Krytyczna analiza podstawy programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego. ,,Edukacja Dorosłych”, 2.
- Stawicka, A. (2015). Wykluczenie cyfrowe w Polsce, W: Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji, Wykluczenie cyfrowe w Polsce. Opracowanie tematyczne, Warszawa.
- Strzelczyk-Łucka, J. (2010). Człowiek w obliczu zmian na rynku pracy. W: J. Górna & M. Makowski (red.), LifeLong Learning – edukacja przez całe życie. Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie.
- Suświłło, M. (2015). Kształcenie kompetencji artystycznych — zaniedbany czy niechciany obszar edukacji? W: J. Uszyńska-Jarmoc & M. Bilewicz (red.), Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Wydawnictwo Akademickie Żak.
- Śliwerski, B. (2012). Dokąd zmierza polska edukacja? ,,Neodidagmata”, 33/34.
- Tiana, A., Moya, J., & Luengo, F. (2011). Implementing Key Competences in Basic Education: reflections on curriculum design and development in Spain. ,,European Journal of Education”, 46(3).
- Torończak, E. (2011). Znaczenie kompetencji kluczowych dla budowania partnerstwa w Europie. ,,Kwartalnik Edukacyjny”, 1(64).
- Torończak, E. (2018). Międzynarodowe projekty edukacyjne drogą do rozwoju kompetencji kluczowych. W: S. M. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
- Urbanek, G. (2011). Kompetencje a wartość przedsiębiorstwa: Zasoby niematerialne w nowej gospodarce. Wolters Kluwer.
- Uszyńska-Jarmoc, J., & Bilewicz, M. (red.). (2015). Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Wydawnictwo Akademickie Żak.
- Winiarczyk, A. & Warzocha, T. (2020). Akademicki proces kształcenia kandydatów na nauczycieli w zakresie stosowania TIK w edukacji w świetle badań studentów Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach i Uniwersytetu Rzeszowskiego, ,,Studia Pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i artystyczne”, t. 35, 1/2020.
- Winiarczyk, A., & Warzocha, T. (2022). TIK w edukacji. Przygotowanie akademickie przyszłych nauczycieli w zakresie wykorzystania nowych technologii w eduk@cji. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
- Wróbel, A. (2013). Wartości i postawy młodzieży dostosowanej i niedostosowanej społecznie wobec zachowań przestępczych. ,,Innowacje Psychologiczne”, 2.
- Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030, Ministerstwo Edukacji Narodowej. (2019); https://efs.mein.gov.pl/zintegrowana-strategia-umiejetnosci-2030-czesc-ogolna/ [dostęp 20.06.2024].